Freediving - nurkowanie na bezdechu - czym jest?

Wyraz "free" w języku angielskim oznacza "wolny", "diving" natomiast to po polsku po prostu "nurkowanie". Freediving jest więc nurkowaniem wolnym, czyli takim, które odbywa się bez sprzętu umożliwiającego oddychanie pod wodą. W naszym języku świetnym określeniem tego sportu jest termin taki jak nurkowanie swobodne. Idealnie, bo prosto i zrozumiale, określa to, czym tak właściwie jest freediving. Bez względu na to czy nazywany jest nurkowaniem na bezdechu czy nurkowaniem bezdechowym, swobodnym albo na wstrzymanym oddechu, sport ten jest doskonałym sposobem na rozwój fizyczny i psychiczny a także emocjonalny człowieka. To sprawdzian dla ciała, umysłu i ducha. To aktywność, która pozwala na wzmocnienie wydolności organizmu, poprawę kondycji układu oddechowego, podniesienie umiejętności koncentracji i rewelacyjny sposób na naukę radzenia sobie w sytuacjach stresujących. Nic więc dziwnego, że z roku na rok liczba miłośników freedivingu rośnie.

Praca układu oddechowego na głębokości ulega licznym zmianom. Dzieje się tak za sprawą ciśnienia, które zmienia się wraz z głębokością. Freediverzy muszą cechować się świetną wydolnością oddechową. W nurkowaniu swobodnym niezwykle istotna jest bowiem pojemność płuc, dlatego zanim zaczniesz swoją przygodę z tym sportem, zadbaj o ogólną kondycję swojego organizmu. Proces zatrzymywania oddechu można podzielić na dwie fazy. W pierwszej nurek nie odczuwa żadnych trudności, które wynikają z pływania na wstrzymanym oddechu. W języku angielskim znana jest pod hasłem "easy going phase". Faza druga, jak nietrudno się domyślić, wiąże się z pewnymi niedogodnościami, które powodują dyskomfort spowodowanym brakiem możliwości złapania oddechu. Międzynarodowym określeniem tej fazy jest pojęcie takie jak "struggle phase". Podczas tej fazy, freediver musi zmagać się ze skurczami przepony oraz z licznymi ograniczeniami psychicznymi. Poza umiejętnościami panowania nad własnym ciałem, niezwykle istotne są także umiejętności opanowania trudnych emocji związanych z brakiem możliwości napełnienia płuc powietrzem.

Blackoutem nazywa się utratę przytomności, która w tym sporcie wynika ze zbyt długiego czasu wstrzymywania oddechu. W takim przypadku praca centralnego układu nerwowego zostaje wstrzymana, ponieważ poziom tlenu w organizmie jest zbyt niski, aby mógł on funkcjonować w sposób poprawny. Jest to dość powszechny problem wśród nurków pływających bez sprzętu. Mroczki płytkiej wody, bo tak nazywany jest ten problem w naszym języku ojczystym, pojawiają się podczas wynurzania z dużej głębokości, gdy ciśnienie parcjalne tlenu jest tak niskie, że doprowadza do niedotlenienia organizmu. To niedotlenienie kończy się wspomnianą wyżej utratą przytomności. Blackout wygląda bardzo niepokojąco i nie jest niczym przyjemnym, jednak jest to naprawdę powszechny problem miłośników freedivingu. Z tego powodu warto wiedzieć, jak radzić sobie z nieprzytomnym freediverem. I dlatego dobrym pomysłem jest udział w szkoleniu freedivingowym, o którym opowiemy w dalszej części poradnika.

Teoretycznie freediving jest sportem, w którym uczestniczyć może każda chętna osoba. Jak wspomnieliśmy wyżej, w tej dyscyplinie niezwykle ważna jest pojemność płuc, dlatego nie wszyscy mogą liczyć na osiąganie dużych głębokości. Zanurzać się pod wodę bez sprzętu może jednak każdy, kto nie ma do tego przeciwskazań medycznych.

Pływanie kilka metrów pod powierzchnią wody nie wymaga ukończenia specjalnego kursu. Jeśli jednak myślisz o freedivingu poważnie, powinieneś/powinnaś zainteresować się profesjonalnym szkoleniem. Podstawy tego sportu warto opanować najpierw w teorii, a następnie podczas ćwiczeń na pływalni. Pomogą Ci w tym organizacje takie jak:

Association Internationale Pour Le Developpement De L'apnee, czyli najważniejsze stowarzyszenie freediverów AIDA,

Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques, czyli znana między innymi z nauki scuba divingu organizacja CMAS,

Professional Association of Diving Instructors, czyli niezwykle popularne stowarzyszenie instruktorów nurkowania PADI,

Scuba Schools International, czyli szkoląca różnego rodzaju nurków organizacja SSI.

Nurkowanie na bezdechu to sport, który oficjalnie nadzoruje wspomniana wyżej organizacja AIDA (w języku angielskim znana jako Apnea Development Association). To właśnie ona zajmuje się organizacją zawodów freedivingowych. To ona wyznacza zasady konkretnych kategorii i to ona prowadzi rankingi najlepszych nurków. AIDA odpowiada za różnego typu dyscyplin freedivingu, z czego część stanowią dyscypliny głębinowe na wodach otwartych, a część odbywa się w basenie o długości od 25 do 50 metrów i minimalnej głębokości 90 centymetrów. Wśród konkurencji basenowych wyróżnić można:

statykę (STA - Static Apnea), czyli konkurencję polegającą na jak najdłuższym wstrzymaniu oddechu w pozycji leżącej z głową pod wodą. Mistrzem w tej dziedzinie jest Stéphan Mifsud z czasem 11 minut i 35 sekund, mistrzynią natomiast Natalya Molchanova z czasem 9 minut i 2 sekund;

dynamikę w płetwach (DYN - Dynamic Apnea With Fins), czyli dyscyplinę polegającą na tym, że nurek musi przepłynąć jak najdłuższy dystans pod wodą korzystając z płetw. Freediver korzystając z płetw lub monopłetwy wykonując równoległe ruchy nóg, zgodnie z zasadami AIDA pokonuje jak najdłuższą odległość pod powierzchnią wody. Ruchy nóg jak w delfinie pozwalają na ustanowienie rekordów świata takich jak: 300 metrów, które ustanowił Polak Mateusz Malina i Grek Giorgos Panagiotakis a także 207 metrów, które ustanowiła Polka Magdalena Solich-Talanda;

dynamikę w płetwach podwójnych (DYN Bifins - Dynamic Apnea With Bifins), czyli konkurencję, która polega na tym, że zawodnik ma za zadanie przepłynąć jak najdłuższy dystans w płetwach podwójnych. Freediver wykonuje nogami ruchy nożycowe, czyli naprzemienne. Mistrz świata w tej dziedzinie (niepokonany rekordzista) to Boris Milošić z wynikiem 234 metrów, mistrzyni świata (rekordzistka) natomiast to Mirela Kardasevic z 208 metrami;

dynamikę bez płetw (DNF - Dynamic Apnea Without Fins), czyli dyscyplinę, która polega na pokonaniu jak najdłuższego dystansu pod wodą o własnych siłach bez użycia płetw. W tym przypadku rekordzista świata Mateusz Malina przepłynął aż 244 metry, a rekordzistka Magdalena Solich-Talanda aż 1919 metrów.