Tenis ziemny - zasady gry

Nieważne, czy jesteś początkującym graczem w tenisa ziemnego, czy chcesz wejść na wyższy poziom zaawansowania. Zasady gry, jak zresztą w każdym sporcie, są nienaruszalne. Poniżej przygotowaliśmy dla Was zasady gry w tenisa ziemnego.

---

Powierzchnia kortu tenisowego

Powierzchnia kortu tenisowego stanowi prostokąt o wymiarach 23,77 metrów długości oraz 8,23 metrów szerokości w przypadku gry pojedyńczej (singlowej) i 10,97 w przypadku gry podwójnej (deblowej). Powierzchnia kortu tenisowego w połowie długości przedzielona jest siatką przymocowaną po obu stronach do słupków na wysokości 1,07 metra. W połowie długości, na środku kortu, siatka ściągnięta jest przy pomocy taśmy do wysokości 0,914 metra. Powierzchnia kortu tenisowego, oprócz linii zewnętrznych ograniczających jego długość oraz szerokość, posiada także tzw. linie serwisowe znajdujące się w odległości 6,40 metrów od siatki. Linia ta przedzielona jest w połowie linią poprzeczną – w ten sposób powstają pola serwisowe, tzw. kara serwisowe (więcej o roli tych pól w części poświęconej zasadom gry w tenisa).

Fot 1. Materiał własny

Istotną kwestią dotyczącą powierzchnii kortu tenisowego jest jego podłoże. Międzynarodowa Federacja Tenisa (ITF) dzieli korty ze względu na szybkość nawierzchnii. Pod pojęciem szybkości rozumie się tutaj prędkość odbijania się piłki, co bezpośrednio przekłada się na tempo gry zawodników. Parametr ten można wytłumaczyc następująco: powierzchnia kortu tenisowego z szybką nawierzchnią charakteryzuje się krótkim kontaktem piłeczki z nawierzchnią, co wymusza na zawodniku dużo szybszą reakcję na zagranie przeciwnika. Najpowszechniej spotykana w naszym kraju jest powierzchnia kortów tenisowych z nawierzchnią ceglaną (tzw. „mączka”), którą klasyfikuje się jako wolną. Coraz częściej spotykane są nawierzchnie poliuretanowe (te z większości placów zabaw czy boisk szkolnych), które zakwalifikować możemy jako średnie lub szybkie. Kolejnym typem podłoża powierzchnii kortów tenisowych są nawierzchnie dywanowe. Charakteryzują się niską lub średnią wysokością odbicia piłki, co klasyfikuje je jako korty średnie lub szybkie. Zdecydowanie rzadziej spotykane w Polsce są średnio szybkie nawierzchnie akrylowe (tzw. twarde) oraz szybkie nawierzchnie trawiaste, najbardziej znane z kortów tenisowych londyńskiego Wimbledonu.

Na potrzeby rozgrywek dla najmłodszych, powierzchnia kortów tenisowych jest modyfikowana. Dla dzieci w wieku 7-8 lat rekomenduje się korty o długości między 10,97 a 12,80 metrów, szerokości między 4,27 a 6,10 m. Siatka powinna znajdować się na wysokości od 0,800 m. do 0,838 m. Powierzchnia kortów tenisowych dla dzieci do lat 9 powinna wynosić pomiędzy 17,68 m. a 18,29 m. długości i 6,10 a 8,23 m. szerokości. Wysokość siatki powinna mieścić się na środku w przedziale 0,800-0,914 m.

Fot 2. Materiał własny

Oczywiście ze względu na dostępną przestrzeń lub poziom zaawansowania graczy, powierzchnia kortów tenisowych może być modyfikowana. Popularną formą rozgrzewki jest gra w karach serwisowych, natomiast dla graczy początkujących jedynym wymiarem kortu w zasadzie często bywa wyłącznie wysokość siatki, bez żadnych ograniczeń przestrzennych, aby móc skupić się na przebijaniu piłki na drugą stronę.

Jako ciekawostkę przytoczyć można przykład pierwotnych zasad tenisa autorstwa brytyjskiego majora Waltera Cloptona Wingfielda, według których powierzchnia kortu tenisowego była kształtu trapezowej klepsydry zwężającej się przy siatce. Ówczesna powierzchnia kortu tenisowego zawdzięcza swój kształt panom: H.C. Marshallowi, C. Heathcotowi oraz J.H. Walshowi, którzy na trawiastych kortach Wimbledonu pod koniec XIX wieku zmodyfikowali trapezowy kształt kortu na prostokąt o wymiarach aktualnych po dzień dzisiejszy.

Zasady gry w tenisa ziemnego

Zacznijmy od liczby graczy – od tego zależeć będzie powierzchnia kortu tenisowego, jak bowiem napisane było wcześniej, zasady gry tenisa ziemnego do rozgrywek deblowych przewidują szersze korty w porównaniu z grą pojedyńczą. Zatem w meczu tenisowym mogą wziąć udział dwie (singiel) lub cztery (debel) osoby.

Fot 3. Materiał własny

Gem, set, mecz

Wiele osób niezorientowanych w tenisowych zasadach dziwi się, jak liczone są punkty w trakcie meczu. Poniżej, rosnąco przedstawiona jest punktacja:

• „0”     –           brak punktu
• „15”   –           jeden punkt
• „30”   –           dwa punkty
• „40”   –           trzy punkty
• „gem” –           czwarty punkt kończący gema

Sytuację gdy zawodnicy mają po trzy punkty, zasady gry tenisa ziemnego nazywają „równowagą”. Od tego momentu gem toczy się do osiągnięcia przez jednego z graczy dwóch punktów przewagi.

Zasady gry w tenisa ziemnego przewidują grę do dwóch lub trzech wygranych setów. Set rozgrywa się natomiast do sześciu wygranych gemów pod warunkiem, że przewaga nad przeciwnikiem wynosi co najmniej dwa gemy. Zasady tenisowe przewidują dwa sposoby rozstrzygnięcia seta w przypadku wyniku 6:6. Pierwszym jest w dalszym ciągu gra do dwóch gemów przewagi. Taki sposób rozstrzygania seta może przysparzać wielu problemów, gdyż przy wyrównanym poziomie zawodników, mecz przeistoczyć się może w czasowy maraton. Częściej stosowaną metodą są „tie-breaki”. Punkty tego rozstrzygającego gema liczy się w normalnym porządku (1, 2, 3, itd.). Wygrywa zawodnik, który jako pierszwy zdobędzie siedem punktów pod warunkiem minimum dwóch punktów przewagi nad przeciwnikiem. Ta metoda znacząco skraca czas pojedynków i jest dużo częściej stosowana.

Zasady tenisa dopuszczają alternatywne metody rozstrzygania gema czy seta. Metody te pozwalają na skracanie czasu trwania meczu. Gemy rozstrzygane być mogą na podstawie zdobycia czterech punktów bez konieczności przewagi co najmniej dwóch punktów na przeciwnikiem. Z kolei sety można rozstrzygać na podstawie zasad tenisa dopuszczających:

• „Krótkie sety” w których gra się do czterech wygranych gemów z koniecznością przewagi dwóch nad przeciwnikiem. W przypadku wyniku 4:4 rozgrywa się tie-break do 7 punktów na ogólnych zasadach
• Match tie-break do 7 punktów zastępujący rozgrywanie decydującego (trzeciego w przypadku gry do dwóch wygranych lub piątego w przypadku gry do trzech wygranych setów) seta. Zasady tenisowe są tutaj takie same jak w przypadku rozgrywania standardowego tie-breaka
• Match tie-break do 10 punktów, w przypadku którego funkcjonują identyczne zasady tenisowe jak w przykładzie powyżej, z różnicą polegającą na rozstrzygnięciu seta wynoszącym 10 punktów (z koniecznością przewagi co najmniej dwóch punktów nad przeciwnikiem). W przypadku remisu 9:9 lub kolejnych „równowag” gra toczy się do przewagi dwóch punktów którejś ze stron

Historia punktacji tenisowej sięga czasów średniowiecznej Francji, gdzie wówczas narodził się obecny system liczenia punktów. Nietypowy sposób powstał jako reakcja na ówczesne zasady tenisowe, które z racji dużej ilości zdobywanych punktów wynik kształtowały na poziomie liczb bardzo wysokich. Są dwie hipotezy wyjaśniające obecny system. Pierwsza i mniej realna odnosi się do wskazówek tarczy zegara, które dzielą go na cztery piętnastominutowe kwarty. Druga, bardziej prawdopodobna wersja bezpośrednio wiąże się z hazardem. Zarówno zawodnicy, jak i widzowie często zakładali się o wyniki spotkań. Stawką jednej gry był zazwyczaj denar, który z kolei dzielił się na 60 sous. Każda piłka zaś warta była 15 sous. Trzeci punkt zmodyfikowano zamiast dłuższej wersji „45” na krótszą „40”. W przypadku wyniku po „40” zawodnicy rozstrzygali grę po zdobyciu dwóch punktów przewagi nad przeciwnikiem. Zasady tenisa stosują ten system liczenia punktów w gemie do dnia dzisiejszego.

Pierwszą częścią każdego spotkania jest rozgrzewka. To przed nią zasady tenisowe przewidują losowanie, po którym zwycięzca wybiera podanie lub stronę kortu, na której rozpocznie pierwszego gema w meczu. Przeciwnicy zmieniają strony po każdej nieparzystej liczbie gemów, czyli po jednym, trzech, pięciu, itd. rozegranych gemach. W tie-break’u zmiana stron następuje po każdych sześciu rozegranych punktach.

Fot 4. Materiał własny

Linia też gra

Powierzchnia kortu tenisowego ograniczona jest liniami końcowymi i bocznymi. Linie te wchodzą w skład kortu, więc każdy kontakt piłki z linią jest równoznaczny z prawidłowym odbiciem. Szerokość linii określają zasady gry tenisa ziemnego. Linia serwisowa środkowa oraz znaki serwisowe powinny mieć 5cm szerokości, natomiast szerokość pozostałych linii musi mieścić się w przedziale od 2,5 do 5cm (z wyjątkiem linii końcowych, których szerokość może wynosić do 10cm).

W każdym gemie jest jeden podający i jeden odbierający podanie. Zasady tenisowe jasno określają, że podającym jest zawodnik wprowadzający piłkę do gry serwisem, odbierający to zawodnik odbierający podanie. Zmiana roli podającego i odbierającego następuje po każdym gemie. Zasady tenisowe nieco inaczej przewidują zmianę podającego i odbierajacego w tie-breaku. Tam role zmieniane są po każdej nieparzystej liczbie rozegranych punktów (tj. po pierwszym, trzecim, piątym, utd.). W przypadku gry podwójnej, zasady tenisowe określają, że przed pierwszym gemem odbierająca para musi ustalić osobę odbierającego podanie w pierwszym punkcie. Druga osoba odbierze serwis w kolejnym punkcie, itd. Podobnie rzecz ma się w przypadku drugiej pary, która jest odbierającą w drugim gemie. Kolejność odbioru podań przez partnerów obowiązuje do końca każdego z gemów i setów.

Odnośnie podania piłki, popularniej zwanego serwisem, przepisy tenisowe jasno określają miejsce, z którego powinno być wykonywane. Jest to przestrzeń za linią końcową pomiędzy wyimaginowanym przedłużeniem znaku środkowego (dzielącym kort na dwie równe połowy) i linii bocznej. Według zasad tenisowych pierwszy punkt danego gema rozpoczyna się serwisem z prawej strony kortu, by kolejno po każdym punkcie zmieniać połowę kortu, z której następuje podanie. Takie same zasady obowiązują w tie-breaku. Przy wykonywaniu serwisu należy wystrzegać się tzw. „błędu stóp”, który przepisy gry tenisa określają m.in. jako dotknięcie linii końcowej czy przekroczenie wyimaginowanych linii bocznych i środkowej. Piłka po serwisie musi odbić się w części kortu, którą zasady tenisowe określają jako pole serwisowe (inaczej karo serwisowe) po przekątnej połowie kortu w porównaniu do strony podającego. Podający może wykonać podanie tylko w momencie, gdy odbierający jest do tego przygotowany – jasno określają to zasady gry tenisa ziemnego. Zawodnik ma prawo do drugiego podania, jeśli pierwsze zostało wykonane błędnie. W transmisjach telewizyjnych usłyszymy wtedy komendę „fault”. W przypadku potocznego netu, czyli w momencie dotknięcia siatki przez piłkę, która upada następnie we właściwym polu, usłyszymy komendę „let”. W tym przypadku mamy możliwość powtórzenia podania, jednak przepisy tenisowe dopuszczają podczas jednego podania dwa „lety” – kolejny wiąże się z błędem i w przypadku drugiego serwisu z utratą punktu.

Fot 5. Materiał własny

Zasady gry w tenisa ziemnego na wózkach

Tenis ziemny jest sportem, który nie ma ograniczeń. Wystarczy siatka, przestrzeń
oraz akcesoria do gry. Ponadto, istnieją sprecyzowane zasady gry tenisa ziemnego
na wózkach. Jedyną zasadniczą różnicą jest tutaj możliwość dwóch odbić od powierzchnii kortu tenisowego. Wózek traktowany jest jako część ciała zawodnika. Nie można używać stóp jako hamulców czy stabilizatorów, a oba pośladki muszą przylegać do siedzenia wózka.
W przypadku gry przeciwko sobie lub jako partnerów w parze deblowej osoby pełnosprawnej
i niepełnosprawnej – osoba pełnosprawna ma możliwość jednego odbicia od ziemi, natomiast osoba na wózku dwa odbicia. Szczegółowe informacje dotyczące specyfikacji wózków dopuszczanych do oficjalnych rozgrywek określają zasady gry tenisa dostępne na stronie internetowej Polskiego Związku Tenisowego.

Zasady gry w tenisa ziemnego – historyczne zmiany

Zasady tenisa ziemnego ewoulowały na przestrzeni prawie 150-ciu lat w bardzo niewielkim stopniu. Od czasu pierwszego turnieju zmieniło się raptem kilka aspektów gry.
Za kluczową zmianę uznać można wprowadzenie w 1968 roku tie-breaka. Kolejnym krokiem milowym było wprowadzenie na początku XXI wieku systemu video-weryfikacji czyli tzw. „hawk-eye” lub inaczej zwanego „challenge’u”, który ułatwia pracę sędziów w przypadku kontrowersyjnych piłek w trakcie decydujących fragmentów seta czy meczu. Śmiało można jednak wysnuć tezę, że zasady gry tenisa ziemnego od czasu pierwszego turnieju wimbledońskiego rozegranego w 1877 roku zmieniły się nieznacznie, a zasady tenisowe uznać za niezwykle konserwatywne i tradycyjne.

Autor: Rafał Moroń

Źródła:

www.pzt.pl
www.tenis.net.pl