Biegi na orientację to specyficzna odmiana biegania. W jej przypadku nie wystarczy jedynie dobra kondycja i wytrzymałość. Jest to aktywność, która wymaga od nas również dobrej orientacji w terenie, a także umiejętności posługiwania się mapą i kompasem. Wszystko to dzieje się dodatkowo pod presją czasu. Na czym dokładnie polegają biegi na orientację? co jest potrzebne, aby rozpocząć przygodę z nimi i jak sprawnie posługiwać się mapą? Odpowiedzi na te pytania udzieli poniższy artykuł. 

---

Czym jest bieg na orientację?

Bieg na orientację (w skrócie: BnO) jest to odmiana biegania, która łączy w sobie wysiłek fizyczny oraz intelektualny. Zasada jest prosta: zawodnicy w jak najkrótszym czasie muszą pokonać dystans od startu do mety, „zaliczając” po drodze wszystkie wyznaczone punkty kontrolne. Czas startu jest indywidualny dla każdego uczestnika. Tym, co odróżnia biegi na orientację od klasycznych biegów, jest fakt, iż trasa nie jest oznakowana, a uczestnicy muszą poruszać się jedynie za pomocą mapy, na którą zostały naniesione poszczególne punkty kontrolne oraz meta. Punkty te muszą być „odhaczane” w odpowiedniej kolejności, a obecność na nich rejestrowana jest za pomocą specjalnego chipa.

Korzeni tej dyscypliny należy szukać w Skandynawii. Pierwsze zawody odbyły się w 1897 roku w norweskim Bergen. Początkowo był to sport uprawiany głównie przez wojsko, jednak na początku XX wieku został spopularyzowany również wśród cywilów. Obecnie biegi na orientację cieszą się największą popularnością w krajach skandynawskich oraz w Szwajcarii. Choć jest to dyscyplina nieolimpijska, co roku organizowane są mistrzostwa świata oraz mistrzostwa świata juniorów.

W ramach biegów na orientację wyróżniamy cztery podstawowe konkurencje:

1. Bieg sprinterski – to zdecydowanie najkrótsza z odmian. Jest to bieg miejski na dystansie około 3-4 kilometrów. Jako że trwa on krótko, wymaga szczególnie dobrej kondycji fizycznej oraz umiejętności szybkiej analizy i podejmowania decyzji.
2. Bieg na średnim dystansie – ta konkurencja odbywa się na dystansie 6 km. Kluczem do sukcesu jest tutaj unikanie prostych błędów, które mogą kosztować utratę wywalczonej pozycji.
3. Bieg długodystansowy – jest bieg, który odbywa się na dystansie pomiędzy 12 a 18 km. Ze względu na kilometraż, najbardziej liczy się w nim wytrzymałość oraz umiejętność skupienia.
4. Sztafeta – specyficzny rodzaj biegu, w którym biorą udział trzy osoby. Zwycięzcą jest ta sztafeta, której uczestnicy bezbłędnie pokonają swoją trasę. 

W jaki sposób rozpocząć swoją przygodę z biegami terenowymi?

Biegi na orientację to specyficzna forma aktywności. Wymaga ona nie tylko wytrzymałości i dobrej kondycji, ale również umiejętności posługiwania się mapą z załączoną legendą oraz kompasem. Niemniej jednak, aby myśleć o rozpoczęciu swojej przygody z orienteeringiem, należy mieć jakiekolwiek doświadczenie z bieganiem. Kondycja i wytrzymałość to w tym sporcie podstawa.

Kiedy te elementy zostaną spełnione, można przejść do specjalnych treningów dedykowanych biegom na orientację. Należy nabyć umiejętność odczytywania mapy i sprawnego korzystania z kompasu w celu skutecznego poruszania się pomiędzy punktami. Tej umiejętności nie da się nabyć w inny sposób niż przez praktykę. Kiedy podstawy zostaną opanowane, można pokusić się o wzięcie udziału w swoich pierwszych, amatorskich zawodach.

Biegi w terenie – czego potrzebujesz?

Podstawowymi akcesoriami potrzebnymi do biegów na orientacje są oczywiście mapa i kompas. Pamiętajmy jednak, że jest to przede wszystkim aktywność sportowa, więc warto zadbać również o odpowiedni strój. Jakie elementy powinny się w nim znaleźć? Cóż… To w głównej mierze zależy od warunków. Na pewno podstawę stanowią solidne buty do biegania. Reszta ubioru zależy od pory roku oraz warunków pogodowych. Podczas ciepłych letnich dni sprawdzi się koszulka termoaktywna odprowadzająca wilgoć oraz krótkie spodenki. Jeżeli biegamy w leśnym terenie, warto dodatkowo zaopatrzyć się w długie getry, które ochronią nasze nogi przed uderzeniami gałęzi. Podczas chłodniejszych dni egzamin powinna zdać kurtka typu softshell, która ochroni nasze ciało przed chłodem. Wszystkie te rzeczy znajdziesz w ofercie sklepu Decathlon.

Biegi na orientację – jak czytać mapę?

Skala

Mapa stanowi podstawę biegów na orientację. Kluczem do sukcesu jest dobra znajomość symboli oraz umiejętność nawigacji w terenie. Mapy do biegów na orientację powstają w różnych skalach. Jest to zależne od rozległości terenu, na którym odbywa się bieg. W przypadku miejskich biegów skala wynosi zazwyczaj 1:4000, co oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 40 m w terenie. W przypadku biegów na dłuższych dystansach mogą być to np. skale 1:10 000 lub 1:15 000. Drugim bardzo ważnym parametrem, na który należy zwrócić uwagę, są tzw. warstwice. Są to brązowe linie, które łączą ze sobą punkty o tej samej wysokości. Pozwalają one określać rzeźbę terenu.

Symbole

Mapy do orienteeringu tworzone są według standardu ISSOM. Muszą one zawierać szczegółowe informacje o wszystkich obiektach, które znajdują się na trasie. Wyraźnie zaznaczone powinny być m.in. budynki, drogi, ścieżki, cieki wodne, a nawet ogrodzenia. Każdy z obiektów ma swój symbol, więc zanim spróbujemy swoich sił w biegu na orientację, należy dokładnie zapoznać się z oznaczeniami.

Na mapie znajdują się również tabele, które ułatwiają znalezienie punktów kontrolnych. Znajdziemy w nich dokładny opis miejsca, w którym są ulokowane. Start zaznaczony jest na mapie trójkątem, natomiast punkty kontrolne kołem. Są one ponumerowane i większość map do biegów łączy je ze sobą fioletowymi lub czerwonymi liniami.

W jaki sposób korzystać z mapy?

Kluczem podczas biegów terenowych jest właściwe ustawienie mapy. Powinniśmy ułożyć ją w taki sposób, aby jej północ pokrywała się ze wskazaniami kompasu. Obiekty, które znajdują się po prawej stronie, rzeczywiście powinny się tam pojawiać. Natomiast miejsca, które zdążyliśmy już minąć, powinny znajdować się bliżej dolnego krańca mapy. Pozwoli to na lepszą kontrolę kierunku, w którym się przemieszczamy. 

Zdecydowanie prościej jest korzystać z mapy złożonej. Należy jednak trzymać ją w taki sposób, aby kciuk wskazywał miejsce, w którym obecnie się znajdujemy. Bardzo ważnym urządzeniem podczas biegów jest wcześniej wspominany już kompas. Przydaje się on zwłaszcza w lesie lub w terenie o ograniczonej widoczności. Jak prawidłowo z niego korzystać?

W pierwszej kolejności należy przyłożyć kompas do mapy, a następnie ustawić ją tak, aby linia wskazująca kierunek biegu była ustawiona wprost na nas. Potem wystarczy się obracać aż do momentu, w którym igła kompasu wskaże górę mapy. W ten sposób wyznaczymy kierunek, w którym powinniśmy podążać.

Należy zdawać sobie sprawę, że im trudniejsza trasa, tym więcej wariantów można obrać. Dobrym pomysłem jest starać się trzymać dróg i ścieżek najdłużej jak to tylko możliwe.  W pewnym momencie nadejdzie jednak czas, w którym trzeba będzie odbić w mniej przyjazny teren. Przed startem należy dobrze przestudiować mapę i mieć opracowany wstępny plan na dotarcie do konkretnego punktu.

Rozpoczynając bieg, należy czujnie wypatrywać punktów charakterystycznych, a po ich minięciu przesuwać palec po mapie. Cały czas należy pamiętać o prawidłowo ustawionej mapie. 

 Jeśli jesteś fanem biegania w terenie i szukasz akcesoriów do uprawiania tej dyscypliny, sprawdź ofertę sklepu Decathlon. W asortymencie znajdują się kompasy do biegów na orientację, oraz wiele innych ciekawych produktów.