x
ZADAJ PYTANIE
Masz jakieś pytanie? Zadaj je autorowi?
WYBIERZ DYSCYPLINĘ SPORTU
Nadwrażliwe jelito to jedna z najczęściej występujących chorób układu pokarmowego, ponieważ dotyka blisko 20-30% populacji. Dowiedz się więcej!
Jest to również jeden z najczęściej ignorowanych przez nas problemów, gdyż nierzadko nie zdajemy sobie nawet sprawy z istnienia wspomnianej jednostki chorobowej, a przyczynę występowania naszych objawów zrzucamy na stres, zbyt duże przeciążenie treningami czy zmęczenie. Czym jest zespół jelita drażliwego i czy z pomocą diety oraz odpowiednio dopasowanej aktywności fizycznej możemy sobie pomóc?
Zespół jelita drażliwego, nazywany również w skrócie IBS, jak sama jego nazwa wskazuje, jest chorobą dotykającą jelita, która zaburza ich prawidłową pracę. Może dotyczyć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Najczęściej występuje u kobiet, ale chorować mogą także mężczyźni. Niestety nie da się podać jednej zdecydowanej przyczyny, która jest odpowiedzialna za występowanie choroby. Jest to jednostka cały czas badana, której specjaliści poświęcają dużo uwagi przez wzgląd na wysokie rozpowszechnienie i znaczne pogorszenie jakości życia chorego. Udowodniony jest wpływ czynników genetycznych oraz przejście zatrucia pokarmowego – wówczas mówi się o poinfekcyjnym zespole jelita drażliwego.
Fot 1. Materiał własny | Zespół jelita drażliwego może dotyczyć zarówno dorosłych, jak i dzieci
Często wskazuje się na usposobienie osoby chorej – podatność na stres zdecydowanie odgrywa tutaj dużą rolę. Z tego powodu IBS często występuje pod wpływem stresujących sytuacji bądź w depresji. Poza tym należy zwrócić uwagę na tzw. nadwrażliwość trzewną, ponieważ mówi się, że tkanka mięśniowa jelit osób chorych wykazuje skurcze przy pobudzeniu bardzo małym bodźcem – stąd dokuczliwe bóle brzucha. Ponadto bardzo duży odsetek osób chorych cierpi na przerost flory bakteryjnej (SIBO), co też jest czynnikiem ryzyka.
Nieodpowiedni sposób żywienia, czyli tzw. dieta zachodnia, której elementem jest duże spożycie tłuszczu, cukrów prostych, nadmiar kofeiny, alkoholu, a także zbyt niskie spożycie błonnika i spożywanie posiłków w pośpiechu oraz nieregularnie, również może prowokować wystąpienie choroby lub nasilać jej objawy. Na zaostrzenie się dolegliwości wpływ ma też zbyt mała lub zbyt ciężka aktywność fizyczna.
Podczas trawienia spożytego przez nas pokarmu przesuwa się on poprzez następujące po sobie części przewodu pokarmowego, trafiając w końcu do jelit. Organizm nadzoruje ten proces przy pomocy układu nerwowego oraz hormonalnego. W przypadku IBS proces jest zaburzony i perystaltyka jelit następuje zbyt szybko bądź zbyt wolno. W związku z tym objawem są biegunki lub zaparcia. Ważne jest również, abyście mieli świadomość, że nie ma to żadnego związku z jakimikolwiek nieprawidłowościami w budowie jelita. Kluczem jest tutaj nadwrażliwość na pojawiające się bodźce, co wywołuje wszystkie objawy.
IBS polega na zaburzeniu prawidłowej pracy jelit, co pociąga za sobą szereg nieprzyjemnych objawów klinicznych. Różnią się one między pacjentami, a także występują w odmiennym nasileniu czy charakteryzują się inną częstotliwością.
Fot 2. Materiał własny | Mogą pojawiać się rzadko i nie wywierać dużego wpływu na nasze życie, ale niestety często występują przewlekle, powodując złe samopoczucie i obniżając nasz nastrój
Do typowych objawów należą:
Objawów może być oczywiście więcej, czasem występują wszystkie, czasami mamy do czynienia tylko z wybranymi z nich. Zdarza się, że nie są one wcale charakterystyczne dla opisywanej choroby – zmęczenie, senność, zaburzenia cyklu miesięcznego u kobiet, częstsze oddawanie moczu czy ból w dolnej części kręgosłupa. Ważne jest, aby ich nie bagatelizować i zastanowić się, co może stanowić ich przyczynę. Dla tej choroby NIE SĄ charakterystyczne stany podgorączkowe, utrata masy ciała czy krew w stolcu (!). Te objawy prawdopodobnie wskazują na inny problem i należy niezwłocznie udać się do lekarza.
Lekarz ustala diagnozę na podstawie wywiadu z tzw. Kryteriów Rzymskich, do których należy nawracający ból w jamie brzusznej, który występuje co najmniej 1 raz na tydzień w okresie ostatnich 3 miesięcy, a dodatkowo spełnione są przynajmniej 2 z poniższych warunków:
Zaleca się również wykonanie podstawowych badań krwi, moczu i stolca. W przypadku osób po 50. roku życia zalecana może być kolonoskopia ze względu na podwyższone ryzyko występowania nowotworu jelita grubego. Na tej podstawie można będzie postawić diagnozę i wdrożyć leczenie, aby poprawić jakość życia chorego.
Fot 3. Materiał własny | Zaleca się również wykonanie podstawowych badań krwi, moczu i stolca
Leczenie opiera się na farmakoterapii i zbilansowanej diecie. Pomocna może okazać się także psychoterapia oraz odpowiednio dobrana aktywność fizyczna. Bardzo ważne jest, aby chory zrozumiał, co wywołuje u niego zaostrzenia choroby, i uważnie obserwował swój organizm.
W przypadku farmakoterapii stosuje się przepisane przez lekarza leki przeciwbiegunkowe, przeciwzaparciowe, rozkurczowe, a czasami nawet leki przeciwdepresyjne. Ich celem jest złagodzenie objawów i jak najrzadsze występowanie zaostrzeń choroby. Również psychoterapia może okazać się pomocna ze względu na możliwość nauczenia się przez chorego odpowiednich technik relaksacyjnych oraz radzenia sobie z problemami. Nie zapominajmy przy tym także o aktywności fizycznej, która jest dla nas źródłem endorfin, czyli hormonów szczęścia, a to na pewno pomoże w uregulowaniu pracy przewodu pokarmowego i uspokoi skołatane nerwy J
W zespole jelita drażliwego dietetycy często sięgają po dietę FODMAP – jest ona pozbawiona dużej ilości fermentujących oligo-, di-, monosacharydów i polihydroksyalkoholi. Stosuje się ją pod kontrolą lekarza oraz dietetyka i nie wprowadza się jej na całe życie. Początkowo na okres około 6-8 tygodni eliminuje się z diety powyższe składniki, a w następnym etapie powoli wprowadza się je z powrotem, obserwując uważnie reakcję organizmu na poszczególne elementy diety.
Na co więc należy wówczas uważać? Do produktów bogatych w FODMAP należą m.in. brukselki, karczochy, czosnek, cebula, brokuły, kalafior, soczewica, kapusta, grzyby, jabłka, gruszki, brzoskwinie, śliwki, mleko i jego przetwory (z wyjątkiem niektórych gatunków serów), nasiona strączkowe, produkty pszenne i żytnie, a także popularne słodkie dodatki do produktów, czyli syrop glukozowo-fruktozowy, miód i słodziki. Dlaczego akurat te produkty? Dlatego, że znajdując się w jelitach, ściągają one wodę, przez co rozrzedzają składniki pokarmowe, które w jelicie grubym podlegają procesowi fermentacji z udziałem bakterii, co z kolei prowadzi do objawów brzusznych.
Fot 4. Materiał własny | Do produktów bogatych w FODMAP należą m.in. brukselki, karczochy, czosnek, cebula, brokuły, kalafior, soczewica, kapusta, grzyby, jabłka, gruszki, brzoskwinie, śliwki, mleko i jego przetwory (z wyjątkiem niektórych gatunków serów), nasiona strączkowe, produkty pszenne i żytnie
Dieta osoby chorej na zespół jelita nadwrażliwego powinna być zindywidualizowana i oparta na produktach, które nie wywołują przykrych dolegliwości. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, co dokładnie mogło nam zaszkodzić, dlatego też każdemu zalecałabym prowadzenie dzienniczka żywieniowego, który na pewno pomoże w znalezieniu potencjalnego winowajcy. Dieta na pewno nie powinna być bogata w ciężkostrawne produkty, wysoko przetworzone i pozbawione właściwości odżywczych. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z postacią bardziej biegunkową, czy zaparciową, powinniśmy zmodyfikować spożycie błonnika – przyspiesza on perystaltykę jelit, w związku z czym nie powinien być spożywany w zbyt dużych ilościach przy towarzyszących biegunkach i odwrotnie – kiedy mamy problem z zaparciami, możemy sięgnąć po produkty bogatsze w ten składnik, aby pomóc naszym jelitom i nieco przyspieszyć przechodzenie treści przez przewód pokarmowy.
Nie wolno również zapominać o odpowiednim nawodnieniu, co stanowi bardzo ważny aspekt naszego samopoczucia. Należy zatem mieć świadomość, że odpowiednio dobrany sposób leczenia wraz ze zindywidualizowanym planem żywienia to ważny element terapii oraz klucz do powodzenia w leczeniu dolegliwości.
