x
ZADAJ PYTANIE
Masz jakieś pytanie? Zadaj je autorowi?
WYBIERZ DYSCYPLINĘ SPORTU
Problem piszczących hamulców najczęściej dotyka posiadaczy hamulców tarczowych. Piszczące hamulce zdarzają się także w pozostałych typach hamulców, dlatego początek artykułu poświęcimy na scharakteryzowanie poszczególnych typów hamulców i problemów z nimi związanych. Skupimy się na tym skąd wynika tarcie, omówimy kwestie śruby mocującej zacisk, procesu zużywania się hamulca i tym samym możliwości jego piszczenia.
W hamulcach szczękowych, V-brake, szosowych, cantileverach, generalnie hamulcach nie będących hamulcami tarczowymi, zazwyczaj piszczenie zauważamy w dwóch sytuacjach.
Pierwsza to zakup nowego roweru – hamujemy podczas przejażdżki i słyszymy przeraźliwy dźwięk zbliżony do trąbienia samochodu. Problem ten najczęściej dotyczy najpopularniejszych hamulców szczękowych V-brake, gdzie nowe obręcze w rowerze mają na sobie jeszcze pozostałości lakieru i po krótkim czasie problem znika. Natomiast często problemem jest też jakość gumy, z jakiej odlane są klocki. Zjawisko zależne jest od jakości gumy w klockach hamulcowych. W rowerach ze średniej i wyższej półki cenowej jest już fabrycznie hamulec tarczowy, z którym ten problem od nowości nie występuje. Rozwiązaniem problemu jest regulacja ułożenia klocków hamulcowych, która często jest czasochłonna i polega przede wszystkim na ułożeniu klocków tak, by najpierw do tarczy przylegała ich część bliższa kierownicy, a potem dopiero dalsza. Jeżeli to nie rozwiąże problemu, pozostaje wymiana na nowe, lepszej jakości.
Drugą sytuacją jest już zazwyczaj moment, kiedy klocek jest używany i tutaj problem może być chwilowy – tj. na obręcz/klocek dostało się coś, co powoduje piszczenie. Może to być także brud (chociażby z łańcucha), olej z kałuży, w którą się wjechało lub cokolwiek innego. Generalnie w tej sytuacji najlepiej klocki i obręcz umyć, z tym że do klocków nie zaleca się ani odtłuszczaczy (ze względu na właściwości wysuszające), ani płynów do naczyń (ze względu na zawartość soli). Tutaj zwykłe mydło do rąk powinno rozwiązać sprawę i nim należy czyścić. Najważniejsze, by po nim dokładnie opłukać klocki i przetrzeć, żeby nie został żaden osad, który paradoksalnie znów może powodować piszczenie.
Problemem długotrwałym tj. istniejącym aż do wymiany części, będzie zużycie się klocka hamulcowego (to widać gołym okiem, jest na nim również zazwyczaj linka graniczna oznaczająca całkowite zużycie). W starszych rowerach może trafić się zużyta obręcz. Obręcze również się ścierają podczas hamowania i w pewnym momencie obręcz przestaje się już nadawać do użytku nie tylko ze względu na brak właściwości hamujących, ale i nośnych. Wymiana klocków zawsze jest wskazana w momencie, gdy nastąpi jego zużycie.
Co warto wiedzieć przy hamulcach tarczowych? Zacznijmy od okładzin, których niektóre osoby mogły nigdy w życiu nie widzieć i nie wiedzieć, gdzie są ustawione. Okładziny dzielimy na żywiczne (organiczne), metaliczne oraz ich kombinację metaliczno-żywiczne, które możemy zarówno nazywać półmetalicznymi, jak i półżywicznymi. Na rynku w przyszłości może rozwinąć się też szeroka oferta okładzin ceramicznych.
Miękka budowa przekłada się na umiarkowaną siłę hamowania. Stosowane są w największej ilości rowerów. Często fabrycznie stosowane tarcze w tych rowerach będą miały oznaczenie „RESIN PADS ONLY” co oznacza, że stosować możemy tylko okładziny żywiczne i półżywiczne/półmetaliczne. Są względnie tanie, nie potrzebują się rozgrzewać, aby hamować z maksymalną siłą. Niestety nie są zbyt trwałe, zwłaszcza w bardziej wymagających warunkach.
Złoty środek wśród okładzin. Zapewniają dobrą siłę hamowania, chociaż podobnie jak żywiczne nie sprawdzą się dobrze w wymagających warunkach. Cenowo mieszczą się pomiędzy okładzinami żywicznymi i metalicznymi.
Twarda budowa przekłada się na świetną siłę hamowania, natomiast nie sprzyja to żywotności tarcz hamulcowych, stąd raczej okładzin metalicznych używa się na zawodach lub w bardziej wymagających sportach rowerowych, gdzie stosowane są komponenty (tarcze, hamulce, płyn hamulcowy) najwyższej jakości, jak i radiatory odprowadzające ciepło. Ceny takich okładzin będą często kilkukrotnie wyższe niż żywicznych.
Ciasna budowa hamulca tarczowego ułatwia powstawanie hałasu. Bez względu na to, czy dźwięk jest bardziej metaliczny, czy nie, można go podzielić na ciągły, przerywany oraz występujący tylko podczas hamowania. Szukając przyczyny niechcianego dźwięku, należy też upewnić się, czy mamy do czynienia z hamulcem tarczowym hydraulicznym, mechanicznym czy hybrydowym.
Ten pierwszy jest najłatwiejszy do rozpoznania. Cała jego konstrukcja pozbawiona jest charakterystycznej metalowej linki, występuje tylko przewód z płynem hamulcowym. Mechaniczne również łatwo rozpoznać, będzie w nich występować charakterystyczna linka przy zacisku hamulcowym i tarczy. Hamulce hybrydowe to względna nowość i ich posiadacz raczej będzie wiedział o ich istnieniu. W wyglądzie ciężko je rozpoznać nie znając się na rowerach, natomiast zasada działania polega na tym, że mimo obecności linki jak w tarczówkach mechanicznych, same tłoki w mechanizmie zaciskowym są hydrauliczne.
Dźwięk przerywany wbrew pozorom może cieszyć, gdyż jego powodem jest przede wszystkim krzywa tarcza hamulcowa. Oczywiście naprostowanie tarczy nie wyklucza innych problemów, ale to co pierwsze wiadomo przy dźwięku przerywanym, to właśnie krzywa tarcza hamulcowa. Nie jest to duży problem, zazwyczaj wystarczy klucz do prostowania tarcz. Nie należy tego robić innymi narzędziami, żeby nie uszkodzić tarczy. Dźwięk ciągły przede wszystkim oznacza źle wyregulowany hamulec i nie wyklucza innych problemów. W tym wypadku poza regulacją, warto wymontować i obejrzeć okładziny, aby ocenić, czy rozregulowanie hamulca nie spowodowało nierównomiernego zużycia okładziny.
Piszczenie nie powinno występować w rowerach nowych, a już zwłaszcza z tarczówkami mechanicznymi. Jeżeli takie wystąpi, mamy albo zatłuszczone okładziny, albo nieszczelny układ hamulcowy. Jeżeli chodzi o siłę hamowania nowych okładzin, dajmy jej chwilę na dotarcie i starajmy się nie wciskać hamulca „do dechy” żeby przypadkiem nie przypalić okładzin lub co gorsza tarcz. Najczęściej przy naprawie będzie nam potrzebny dobry odtłuszczacz w sprayulub odtłuszczacz w płynie, ale bardzo istotne jest, by używać do nich czystych szmatek lub papieru ręcznikowego.
1. Właściwe okładziny – jeżeli na tarczy widnieje oznaczenie „RESIN PADS ONLY”, to dotarcie nowych okładzin metalicznych nic nie da, one zwyczajnie nie nadają się do tych tarcz i powodują piszczenie przy hamowaniu.
2. Zużyta okładzina będzie powodowała bardziej metaliczny dźwięk. Jeżeli w porę zareagujemy, wystarczy wymienić okładziny, a jeżeli nie, może być konieczna wymiana również tarczy.
3. Jeżeli hamulec tarczowy jest mechaniczny, możemy mieć pewność, że piszczenie nie wynika z rozszczelnienia układu hamulcowego. W przypadku tarczówek hydraulicznych może być to rozszczelnienie układu. Towarzyszyć mu będzie miększa klamka hamulcowa, a przy okładzinach i tarczy będzie szklista ciecz będąca płynem hamulcowy, który uciekł z układu. Rozszczelniony układ hamulcowy prawie zawsze będzie oznaczał zatłuszczoną tarczę hamulcową i okładziny. Tarczę można spróbować odtłuścić specjalnym odtłuszczaczem. Ważne jest użycie specjalistycznego środka, gdyż nawet zwykły płyn do naczyń zostawi po sobie osad, który będzie mógł powodować dalszy hałas w hamulcu. Okładziny metaliczne można próbować wypalić w piekarniku lub nad palnikiem, a także zetrzeć na papierze ściernym. Niestety okładzin żywicznych tak nie uratujemy, a półżywicznych nie zaleca się wypalać. Do uzupełniania i wymiany płynu hamulcowego potrzebne będą specjalne zestawy do oleju mineralnego lub do DOTa.
4. Ciemne smugi na tarczy mogą oznaczać spaloną tarczę lub zatłuszczone okładziny. Zazwyczaj tarcza jest wtedy nie do uratowania, ale czasem wystarczy odtłuszczenie i poleca się dobrze wytrzeć tarczę.
Poza rozszczelnieniem się układu czy spaleniem, są inne przyczyny powstawania problemów z hamulcami. Najczęstszym błędem, choć nie zawsze oznaczającym od razu powstanie problemu, jest dotykanie tarcz gołą dłonią. Nasza dłoń jest naturalnie tłusta, więc nawet świeżo umyta ręka posiada na sobie osady, które nie są pożądane na tarczy hamulcowej.
Czasem zabrudzenie na tarczę trafia z kałuży, w którą się wjechało. W takiej kałuży potrafi być często olej z samochodu czy inne zabrudzenia. Bardzo często do rozszczelnienia układu dochodzi podczas przewożenia roweru, gdzie demontujemy koło. W zestawie do hamulców tarczowych hydraulicznych powinniśmy dostać zakładki, które wkładamy w mechanizm zaciskowy w miejsce tarczy. Dzięki temu nawet przy naciśnięciu klamki hamulcowej nie rozszczelni się nam układ.
W hamulcach tarczowych mechanicznych nie ma potrzeby stosowania zakładek z uwagi na brak płynu hamulcowego, który mógłby wyciec, natomiast można je stosować, aby nie dostawał się do okładzin zbędny brud.
Bardzo częstymi problemami z zatłuszczeniem zarówno hamulców tarczowych, jak i szczękowych, jest stosowanie względnie wygodnych oliwek w sprayu, które powinno się stosować wyłącznie do zdemontowanego łańcucha. Osoby, które używają ich do łańcucha zamontowanego na rowerze, przy okazji opryskują oliwką elementy, które nie powinny być nią potraktowane – w tym właśnie układ hamulcowy.
