Bieg na orientację - jak się przygotować?

Bieg na orientację, pomimo wymagającej formy, cieszy się stale rosnącą popularnością i zrzesza tysiące zawodników. Dotyczy to zarówno zawodów organizowanych w Polsce, jak i na całym świecie. Dyscyplina ta, często wskazywana jest jako alternatywa dla klasycznego biegania. Biegi na orientację organizowane są w lesie i dlatego nazywane są przez pasjonatów zielonym sportem. Zadaniem uczestników jest zaliczenie jak najszybciej i bezbłędnie trasy przy użyciu papierowej mapy. Zawodnicy po kolei zaliczają punkty kontrolne.

Najważniejsze i najpopularniejsze wydarzenia w tej dziedzinie, przyciągają nawet 25 tysięcy uczestników, którzy walczą o zwycięstwo w różnych kategoriach wiekowych oraz stylach biegu. Jeśli lubisz biegać, to koniecznie wypróbuj techniki orientacji. Na czym polega ta dyscyplina, jak odpowiednio się do niej przygotować i jak szybką ją przebyć?

---

Biegi na orientację – szybkie zdobywanie punktów kontrolnych

Zasady biegu na orientację (z ang. foot orienteering), niewiele różnią się od maratonów czy biegów na krótkie i średnie dystanse. W tym przypadku zwycięzcą również zostaje osoba, która zaliczy najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Jednak w przeciwieństwie do klasycznych zawodów, uczestnikom biegu na orientację pozostawia się dowolność w wyborze drogi, którą dotrą do kolejnych punktów rozmieszczonych na trasie. Najistotniejsze jest to, by pokonać trasę w jak najkrótszym czasie pomiędzy punktami kontrolnymi.

Przeczytaj także: Bieganie na orientację – jak zacząć?

Oznacza to, że na ostateczny wynik nie zawsze wpływ ma szybkość czy technika samego biegu. Sztuka tej dyscypliny polega na jak najsprawniejszym posługiwaniu się mapą i kompasem w trakcie rozgrywki. Ponadto kluczowym czynnikiem, jest dobrze wykształcona orientacja w terenie i nawigacja, która umożliwia intuicyjne przemieszczanie się po nieznanych obszarach leśnych.

Tego rodzaju zdolności są obowiązkowe, gdyż organizatorzy przekazują uczestnikom mapę z wyznaczonym punktem startowym i trasą biegu tuż przed samym startem. Dokładna trasa dla konkretnych zawodów nie jest znana uczestnikom, przez co nie są oni w stanie zaplanować drogi wcześniej. 

Bieg na orientację – krótka historia dyscypliny w Polsce i na świecie

Pierwszy bieg na orientację odbyły się w Norwegii w  31.10.1897 r. Początkowo sama formuła zawodów nieco różniła się od obecnej, a uczestnikami byli wyłącznie żołnierze. Jednak na początku XX wieku, dyscyplina ta zaczęła być praktykowana przez pozostałych obywateli kraju. Stopniowo nabierała popularności także na terenie całej Europy.

Przeczytaj także: Jakie buty do biegania w terenie?

W 1961 roku powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, do której siedem lat później dołączyła również Polska. Debiut biało-czerwonych na mistrzostwach świata, miał miejsce w 1970 r. Obecnie na terenie całego kraju zarejestrowanych jest ok. 100 klubów sportowych. Doświadczeni trenerzy biegu na orientację, pomagają młodym adeptom orienteeringu szkolić się w tej dyscyplinie. Lista zarejestrowanych klubów, dostępna jest na oficjalnej stronie Polskiego Związku Orientacji Sportowej.

Kompas, mapa – obowiązkowe wyposażenie każdego biegacza

Biegi na orientację często bywają utożsamiane ze sprofesjonalizowaną wersją gry w podchody. Takie skojarzenia budzi przede wszystkim wyposażenie biegacza, które jest nieco odmienne od ekwipunku klasycznych maratończyków, czy też uczestników biegów przełajowych. 

Podstawowymi atrybutami biegu na orientację są:

• Mapa – jedno z głównych narzędzi, z którym każdy zawodnik musi pracować podczas biegu (musi potrafić ją właściwie czytać) Zwykle posiada więcej szczegółów niż tradycyjna mapa topograficzna, a główną różnicą jest skupienie na tzw. przebieżności lasów. Na jej podstawie uczestnicy planują drogę do kolejnego punktu kontrolnego – najczęściej oznaczonego jako różowy okrąg na mapie. Natomiast kolor biały oznacza lasy łatwe do przebiegnięcia, a ciemniejsze odcienie zielonego wskazują, że roślinność znajdująca się w lasach, utrudnia przebiegnięcie danego odcinka. Kolor żółty to tereny otwarte, a odcień brązowy odnosi się do rzeźby terenu. Warto dodać, że skala mapy zależna jest od rodzaju biegu, ale zazwyczaj są to duże zbliżenia obszaru, na którym odbywają się zawody (1:10000 lub 1:15000).

• Kompas – podstawowe narzędzie, w które musi zaopatrzyć się każdy orientalista. Kompasy wykorzystywane w biegach na orientację charakteryzują się bardzo szybkim wskazywaniem północy, a także dużą stabilnością. Jakość sprzętu jest niezwykle istotna, gdyż zakup wadliwego urządzenia może przesądzić o zakończeniu biegu przed czasem. Zdarza się, że tańsze modele zamarzają w niższych temperaturach, lub pojawiające się wewnątrz pęcherzyki powietrza uniemożliwiają jego prawidłowe działanie. Najchętniej używanym kompasem do biegów na orientację jest tzw. norka. Posiada on specjalnie wyprofilowany uchwyt na kciuk, dzięki czemu możliwe jest wygodne sprawdzanie kierunku podczas korzystania z mapy. Można również spotkać zawodników korzystających z „płytki”, czyli kompasu prostokątnego, dostosowanego do trzymania w dłoni, lub zawieszenia na szyi.

Bieg na orientację – o czym warto pamiętać, przygotowując się do zawodów?

Bieg na orientację to dyscyplina sportowa, która łączy w sobie kulturę maratońską i akcent survivalowy. Dlatego poza wyborem mapy i kompasu, każdy profesjonalny orientalista, musi zatroszczyć się o:

• Odpowiedni ubiór – specyfika tej dyscypliny powoduje, że zawodnik musi być przygotowany na bieg w bardzo wymagających warunkach. Głównym powodem jest fakt, że większość biegów na orientację, organizowanych jest na terenach leśnych. Zatem przedzieranie się w krótkich spodenkach i koszulce przez gałęzie, mogłoby zakończyć się urazem lub kontuzją. Z tego powodu zaleca się zadbanie o wielowarstwowy strój. 

• Plecak – niektóre maratony mogą trwać nawet kilkanaście godzin. Wówczas odpowiedni plecak staje się niezbędną częścią ekwipunku. Można do niego zapakować wodę i prowiant, który nie zawsze uda się zdobyć w punktach kontrolnych. Plecak umożliwia również wygodne przenoszenie zbędnej odzieży, zdejmowanej lub zmienianej w trakcie biegu.

• Obuwie – przy wyborze odpowiednich butów, z pewnością należy uwzględnić zmienność podłoża na trasie. Odpowiednie obuwie powinno bez problemu radzić sobie zarówno na terenach błotnistych, jak i kamienistych. Musi być również wystarczająco komfortowe, aby przebiec kilkanaście kilometrów, bez uczucia dyskomfortu. Dlatego kupując buty biegowe, warto zwrócić uwagę na stopień amortyzacji. Popularnym wyborem są także uniwersalne buty do biegania w terenie.

• Latarka czołowa – zdarza się, że zawody kończą się długo po zachodzie słońca. Wówczas wytrzymała czołówka jest niezbędnym narzędziem, które pozwala odnaleźć drogę w ciemnym lesie i prawidłowo odczytać mapę. Latarka świetnie sprawdza się również przy namierzeniu odblaskowych punktów kontrolnych.