x
ZADAJ PYTANIE
Masz jakieś pytanie? Zadaj je autorowi?
WYBIERZ DYSCYPLINĘ SPORTU
Szczypiorniak jest znanym potocznym terminem określającym piłkę ręczną, a szczypiorniści to uprawiający ten sport zawodnicy. W tej grze zespołowej biorą udział dwie drużyny, składające się z 7 osób każda. Dyscyplina ta zaczęła być popularna na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie Międzynarodowa Federacja Piłki Ręcznej (IHF) zrzesza 208 związków. Skąd pochodzi ta nazwa? Jaką rolę odegrali w niej niemieccy wartownicy?
Za narodziny rozgrywek uznaje się przełom XIX i XX w. W 1914 roku w miejscowości Szczypiorno pod Kaliszem (obecnie jest to dzielnica Kalisza) Niemcy rozpoczęli budowę obozu jenieckiego, do którego 3-4 lata później trafili polscy legioniści. Ze względu na to, że w obozie panowała bezczynność – jego mieszkańcom nie przypisano żadnych obowiązków, nie trudnili się pracą ani rzemiosłem – władze obozu zarządziły, aby jeńcy sami wymyślili dla siebie zajęcie. Owocem tego rozkazu było rozpoczęcie gry w piłkę na otwartym boisku – sportu nazwanego później przez Polaków szczypiorniakiem, od nazwy tej miejscowości. Istnieje wiele wersji dotyczących tego, skąd wziął się pomysł na tego typu dyscyplinę wśród polskich legionistów. Twierdzi się, że liczne doniesienia o charakterystyce tego typu gry i jej popularności dotarły do Szczypiorna z zagranicy, przez co Polacy chętnie podjęli jej zasady i rozpoczęli sportową zabawę. Mówiono także, że niemieccy strażnicy i oficerowie w swoim wolnym czasie grali w ręczną, dzięki czemu któryś z legionistów podpatrzył ich zmagania i tym samym nauczył się grać w piłkę ręczną.
Kluczowym elementem szczypiorniaka była piłka do gry. Internowani legioniści nie mieli pod ręką nic przypominającego kulisty przedmiot, dlatego postanowili sami skonstruować go ze szmat, przez co zaczęto nazywać go „szmacianą”. Ze względu na to, że taka piłka nie była w stanie się odbić, zawodnicy podawali ją sobie podczas biegu i próbowali umieścić ją w “prostokącie” przeciwnika – bramkę stanowiła przestrzeń między dwiema tyczkami, której pilnował jeden z zawodników drużyny. Zasady gry były bardzo ogólne i często ulegały przekształceniom. Obejmowały nienormowany czas gry i brak sędziego. Sporne kwestie były rozstrzygane przez najstarszego szarżą legionistę, który uczestniczył w grze. Nie wolno było stosować agresywnych zagrań, takich jak wyrywanie piłki z rąk przeciwnika czy podkładanie nóg, kopanie piłki również było zakazane. Gra w szczypiorniaka przynosiła mieszkańcom obozu wiele przyjemności w tych trudnych czasach niewoli. Co ciekawe, Szczypiorno stanowiło pierwsze w historii miejsce, w którym zorganizowano „turniej międzynarodowy” w tej grze sportowej.
Obecnie boisko do gry jest prostokątem i obejmuje pole do gry oraz dwa pola bramkowe. Jego wymiary to – długość 40 m i szerokość 20 m. Najpopularniejsze rozgrywki odbywają się w formule 7-osobowych drużyn, ale niektóre mecze rozgrywane są także w odmianie 11-osobowej ( wersja niemiecka).
Po zlikwidowaniu obozu jenieckiego i uzyskaniu niepodległości przez Polskę szczypiorniak zaczął być popularny także w innych miastach kraju. Zaczęły powstawać pierwsze organizacje sportowe, wspierające rozwój różnych dyscyplin. Kluczowym momentem było powstanie Polskiego Związku Piłki Ręcznej w 1936 roku, a jego pierwszym prezesem został płk Adam Brzechwa-Ajdukiewicz. Obok szczypiorniaka w okresie międzywojennym popularnością zaczęła cieszyć się gra zwana hazeną – kobieca gra zespołowa, której zasady były bardzo podobne do piłki ręcznej. Polskie zawodniczki rywalizowały o tytuł mistrza Polski w zespołach składających się z 7 zawodników nawet wcześniej niż mężczyźni. Dopiero od 1967 roku w całej Polsce ostatecznie znormalizowano liczbę zawodników biorących udział w grze do 7 graczy. Od lat 80. XX w. polskie zespoły zaczęły zdobywać uznanie na arenie międzynarodowej, jeszcze bardziej popularyzując tę grę. W 1976 r. w Montrealu polska reprezentacja szczypiornistów (mężczyzn) wygrała brązowy medal na Igrzyskach Olimpijskich. W 2002 roku na turnieju w Gdańsku Biało-Czerwonym udało się zdobyć tytuł Młodzieżowego Mistrza Europy. Wraz z brązowym medalem otrzymanym w 1982 roku na Mistrzostwach Świata były to jedne z największych sukcesów w historii Reprezentacji Polski w piłce ręcznej mężczyzn.
Pierwsze Mistrzostwa Świata drużyn męskich rozegrały się w Niemczech w 1938 roku, jednak uczestniczyły w nich tylko 4 drużyny: z Niemiec, Austrii, Szwecji i Danii. Pierwszym mistrzem została reprezentacja niemiecka. Debiut Polaków w Mistrzostwach Świata w Piłce Ręcznej przypadł na 3. edycję turnieju rozgrywaną w 1958 roku w NRD – Polska zajęła wówczas 5. miejsce. Na kolejnym turnieju w NRD, w 1974 roku reprezentacja Polski zajęła zaszczytne 4. miejsce. Pierwszy raz polska drużyna stanęła na podium, zdobywając brązowy medal w 1982 roku na Mistrzostwach Świata w Niemczech, wygrywając z Danią. Z kolei ogromny sukces kobiecej reprezentacji odnotowano w 1985 roku w Korei Południowej, gdzie Polki wygrały brązowy medal na Młodzieżowych Mistrzostwach Świata. Jak dotąd największym sukcesem polskich zawodników jest srebrny medal, który otrzymali na Mistrzostwach Świata w Piłce Ręcznej w 2007 roku. Wówczas w półfinale mistrzostw pokonaliśmy 36:33 Danię, natomiast w finale ulegliśmy niemieckiej reprezentacji 24:29. Dodatkowym osiągnięciem był fakt, że Karol Bielecki został wyróżniony na 3. miejscu w klasyfikacji najlepszych strzelców. Na kolejnych Mistrzostwach Świata w 2009 i 2015 roku Polacy zgarnęli brąz. Natomiast reprezentacja kobiet zakończyła Mistrzostwa Świata 2015 na 4. miejscu, co mimo braku podium było istotnym osiągnięciem.
Bardzo ważnym wydarzeniem dla polskich zespołów był rok 2018, w którym polska piłka ręczna świętowała swoje stulecie podczas uroczystego jubileuszu. Obchody zwieńczyła październikowa „Gala 100-lecia Piłki Ręcznej w Polsce” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, podczas której swoją obecność zaznaczył m.in. prezydent Andrzej Duda, wiele ważnych osobistości oraz osób związanych z polską reprezentacją. Nie można pominąć także faktu, że w tym samym roku Polska po raz pierwszy była gospodarzem turnieju finałowego Mistrzostw Świata kobiet do lat 18. Miał on miejsce w sierpniu w Kielcach. Rok później Polska została gospodarzem Mistrzostw Europy w piłce ręcznej plażowej w kategoriach kobiet i mężczyzn, a także juniorek i juniorów. Oba wydarzenia zostały wysoko ocenione pod względem organizacyjnym.
Jeśli jesteś fanem piłki ręcznej i szukasz akcesoriów do uprawiania tej dyscypliny, sprawdź ofertę sklepu Decathlon. W asortymencie znajdują się piłki ręczne, odzież, akcesoria oraz wiele innych ciekawych produktów.
