Przerzutki to narzędzia wspomagające jazdę, które są podstawowym elementem wyposażenia nowoczesnych rowerów. Pełnią one podobną funkcję co biegi w samochodzie. Z pomocą przerzutek rowerzysta znacznie szybciej osiąga zamierzoną prędkość na płaskim terenie, a także wkłada znacznie mniej wysiłku, wjeżdżając pod górę. Jednak aby przerzutki mogły działać prawidłowo, muszą zostać odpowiednio wyregulowane. Jest to prosta czynność serwisowa, którą użytkownik roweru może wykonać przy pomocy podstawowych narzędzi. Jak wyregulować tylną i przednią przerzutki samodzielnie?
Jak działają przerzutki przednie i tylne?
Jazda na rowerze musi być bezpieczna. Szukając informacji o tym, jak wyregulować przerzutki, warto najpierw dowiedzieć się, jak działa ich mechanizm. Ułatwi to bowiem użytkownikowi pracę serwisową, a także umożliwi ich efektywną i bezawaryjną eksploatację w przyszłości. Przerzutki w rowerze dzielą się na dwa rodzaje:
Przerzutka tylna – odpowiada za poprawną zmianę przełożeń na tylnych zębatkach. Zbudowana jest z wózka oraz korpusu. W korpusie umiejscowiona jest sprężyna, która umożliwia przesuwanie wózka między zębatkami, nasuwając łańcuch na właściwe przełożenie.
Przerzutka przednia – służy do zmiany przełożeń na przednich zębatkach, obsługując zwykle trzy tarcze. Przerzutka przednia zbudowana jest z obejmy i prowadnicy, która popycha łańcuch w odpowiednim kierunku – od ramy lub do ramy roweru. Wyznaczony kierunek zależny jest od wybranego przez użytkownika biegu. Ten mechanizm sprawia, że łańcuch spada np. z największej zębatki na odpowiednią. Natomiast sama obejma pozwala na stabilne przymocowanie przerzutki do ramy.
Jak wyregulować przerzutki tylne i przednie w rowerze – dlaczego jest to istotne?
Prawidłowo wyregulowane przerzutki zapewniają wysoki komfort i bezpieczeństwo w trakcie jazdy. Jest to szczególnie ważne zwłaszcza przy przemieszczaniu się po nierównym podłożu lub wymagającym terenie. Wówczas płynna i szybka zmiana położenia, jest możliwa jedynie z pomocą sprawnych przerzutek.
Chcąc upewnić się, że cały system działa poprawnie, warto dowiedzieć się, jak rozpoznać oznaki źle wyregulowanych lub rozregulowanych przerzutek w rowerze.
Należą do nich m.in.:
przeskakiwanie łańcucha w trakcie jazdy;
spadanie łańcucha w trakcie jazdy lub postoju;
zmiana biegów jest utrudniona lub niemożliwa.
Urządzenie do zmiany biegów w rowerze jest integralnym i niezwykle istotnym komponentem każdego jednośladu. Korzystają z nich zarówno osoby przemieszczające się w obszarze miejskim, jak i rowerzyści pokonujący wymagające trasy górskie i szosowe. Dlatego każda osoba poruszająca się jednośladem, powinna zadbać o prawidłową regulację przerzutek.
Najczęstsze powody niewłaściwej pracy przerzutek w rowerze
Wielu aktywnych rowerzystów napotyka problem źle działających przerzutek. Wówczas najczęstszą reakcją użytkowników jednośladów jest szukanie sposobów, jak wyregulować przerzutki, aby działały poprawnie. Jednak powodów nieprawidłowego funkcjonowania urządzenia do zmiany biegów w rowerze, może być znacznie więcej. Dlatego przed rozpoczęciem procesu regulacji, warto zapoznać się z innymi przyczynami zawodności przerzutek. Odpowiednie zdiagnozowanie usterki pozwoli bowiem szybko ją usunąć, bez konieczności wykonywania dwukrotnej regulacji.
Do najpowszechniejszych powodów niedziałających przerzutek w rowerze należą m.in.:
Brudne linki i pancerze – niezwykle istotne elementy każdego roweru z przerzutkami. Linki i pancerze są odpowiedzialne za prawidłowe działanie przełożeń i umożliwiają płynną pracę całego układu. Aby zweryfikować, czy linki lub pancerze nie uległy zabrudzeniu, wystarczy nacisnąć manetkę tylnej przerzutki i nie zmieniając biegu, obserwować jej mechanizm. Jeśli w urządzeniu zacznie być wyczuwalny opór, wówczas przerzutkę należy wyczyścić je i nasmarować.
Wygięta przerzutka lub hak przerzutki – najczęstszą przyczyną takiego stanu przerzutek są upadki w trakcie jazdy, lub wkręcenie w szprychy jakiegoś obiektu leżącego na trasie. Hak tylnej przerzutki to część mechanizmu, którą łatwo wymienić. Weryfikacja poprawności działania polega na odgięciu przedmiotu, aby sprawdzić, czy kółka przerzutki prowadzące łańcuch są ustawione równolegle do zębatek. Pozwala to oszacować, czy hak lub cała przerzutka nie została skrzywiona.
Rozciągnięty i wyeksploatowany łańcuch rowerowy – kiedy ten podstawowy element budowy roweru ulegnie zużyciu, wówczas pojawiają się luzy, które uniemożliwiają płynną zmianę biegów. Chcąc upewnić się, że łańcuch powinien zostać wymieniony na nowy, należy skorzystać z pomocy specjalisty lub profesjonalnego miernika zużycia łańcucha.
Wadliwe lub źle dobrane manetki – posiadają złożone mechanizmy, które wymagają precyzyjnego doboru i regularnego smarowania. Manetki niedostosowane do odpowiedniego modelu roweru, mogą bowiem zakłócać proces zmiany przerzutek w trakcie jazdy.
Właściwa regulacja przerzutek w rowerze – niezbędne narzędzia
Zastanawiając się jak wyregulować przerzutki oraz jakich narzędzi do tego użyć, na samym początku należy znaleźć odpowiednie miejsce do wykonania tej czynności. Choć sama regulacja nie jest skomplikowana, to wymaga ustawienia roweru w pozycji, która pozwala na swobodne manewrowanie narzędziami. Najbardziej komfortowym rozwiązaniem jest ustawiać jednoślad na stojaku rowerowym. Jeśli jednak użytkownik nie dysponuje tego typu sprzętem, wystarczy ustawić pojazd w nieruchomej pozycji, która umożliwia swobodny dostęp z każdej strony.
Choć obecnie na rynku dostępnych jest wiele modeli przerzutek rowerowych, to jednak sposób ich serwisowania nie różni znacząco. Produkcja urządzeń zazwyczaj odbywa się w oparciu o podobne mechanizmy i zasady działania. Przerzutki mogą się różnić jedynie budową oraz doborem materiałów wykorzystywanych do produkcji.
Z tego względu możliwe jest wyszczególnienie kilku podstawowych narzędzi, które mogą być przydatne w procesie regulacji przerzutek. Należy do nich:
śrubokręt krzyżakowy;
kombinerki;
klucz imbusowy;
obcinacz do linek.
Regulacja przerzutki przedniej
Przerzutka przednia posiada mniejszą ilość obsługiwanych przełożeń, w porównaniu do przerzutki tylnej. Mimo tego, proces jej regulacji jest nieco bardziej skomplikowany, a często również bardziej czasochłonny.
Prawidłowa regulacja przedniej przerzutki odbywa się według poniższych wytycznych:
Sprawdzenie mocowań przerzutki – prowadnica powinna być umieszczona w pozycji równoległej, w odległości 1–3 mm nad dużą tarczą.
Zrzucenie łańcucha z przodu na małą tarczę.
Weryfikacja napięcia linki przerzutki – jeśli jest luźna, należy ją naciągnąć.
Zrzucenie łańcucha z tyłu na środek kasety.
Znalezienie śruby wychyleń przerzutki (małej i dużej tarczy) oraz wykręcenie obu za pomocą wkrętaka gwiazdkowego.
Wykonanie testu łańcucha na najmniejszej tarczy – jeśli w trakcie obracaniu koła łańcuch spada poza małą tarczę, należy dokręcić śrubkę wychyleń małej tarczy o ćwierć obrotu. Natomiast jeśli łańcuch opornie spada na małą tarczę, lub nie spada wcale, należy odkręcić tę samą śrubę o ćwierć obrotu.
Powtarzanie powyższych czynności do momentu poprawnego działania przerzutki na najmniejszej tarczy.
Wykonanie testu łańcucha na największej tarczy – wykonać takie same czynności jak w przypadku najmniejszej tarczy, odpowiednio dokręcając lub odkręcając śrubę dużej tarczy.
Regulacja zmiany biegów w przerzutce (indeksacja) – śrubę baryłkową należy wkręcić do oporu, a następnie zamocować linkę przerzutki, dokręcając śrubkę imbusem. Następnie wystarczy regulować napięcie linki do momentu, aż przerzutka będzie płynnie wciągała łańcuch z małej tarczy na środkową.
Regulacja tylnej przerzutki
W przypadku regulacji przerzutki tylnej, zachodzi analogiczny proces, jak w trakcie prac serwisowych w przerzutce przedniej. Przebiega on w następujący sposób:
Zrzucenie łańcucha na najmniejszą zębatkę z tyłu oraz na największą z przodu.
Weryfikacja napięcia linki przerzutki – w tym celu należy ostrożnie odkręcić imbusem śruby przytrzymujące linkę, a następnie odpowiednio ją poluzować.
Regulacja pierwszej śruby nastawczej – po zakręceniu korbą łańcuch powinien gładko poruszać się po najmniejszej zębatce. Jeżeli nie działa on płynnie, należy dokręcić śrubę wkrętakiem gwiazdkowym o ćwierć obrotu. Czynność tę należy powtarzać do momentu, aż łańcuch będzie poruszał się gładko po zębatce.
Regulacja drugiej śruby nastawczej – należy kręcić korbą, wpychając palcem łańcuch na kolejne zębatki, aż dotrze do największej. Jeżeli łańcuch nie spada on poza nią, przerzutki działają prawidłowo. Jeżeli spada – należy ponownie wyregulować śrubę.
Regulacja zmiany biegów w przerzutce (indeksacja) – śrubę baryłkową należy wkręcić do oporu, po czym zamocować linkę przerzutki, dokręcając śrubę imbusem. Następnie należy regulować napięcie linki aż do momentu, gdy przerzutki zaczną działać płynnie i cicho.
