Lawina to ogromne zagrożenie, które spotkać może turystę podczas zimowego pobytu w górach. Zejścia lawiny można jednak uniknąć. Oczywiście, nie da się wyeliminować tego ryzyka w stu procentach, jednak istnieją pewne zwiastuny, których zaobserwowanie może zapobiec tragedii. Z tego powodu, ratownicy górscy na bieżąco informują turystów na temat ewentualnego zagrożenia lawinowego. Jak jest ono określane? Co mówi nam skala? Czy tak naprawdę jest lawina? I jak jej unikać? Odpowiedzi na te i inne pytania, uzyskasz czytając ten poradnik.
Istnieje co najmniej 10 rodzajów lawin. W tym poradniku skupimy się jednak na jednym z nich, a mianowicie, na lawinie śnieżnej. Czym jest lawina śnieżna? Jest to gwałtowna i nagła utrata stabilności przez masę śnieżną oraz jej ześlizgiwanie się z górskiego stoku. Oczywiście siła z jaką przemieszcza się śnieg, jest na tyle duża, że masa zabiera ze sobą także inne materiały, takie jak między innymi: odłamki skalne, lód, kamienie, gałęzie i korzenie drzew i krzewów czy nawet grunt. Znając czynniki, które ją powodują, istnieje możliwość przewidzenia zejścia lawiny.
Przeczytaj także: Jak działa Detektor Lawinowy?
Czym więc są czynniki, które przyczyniają się do zejścia lawiny? Najważniejszym z nich jest ukształtowanie terenu i stopień nachylenia stoku. Zagrożenie większe jest na terenach o nachyleniu w granicach od 25 do 50 stopni. Do niebezpiecznych terenów zalicza się więc wspomniane strome stoki, żleby, kotły, depresje, gładkie zbocza i tak zwane rynny. Drugim ważnym czynnikiem, który może wywołać wyzwolenie lawiny jest oczywiście słabo związana pokrywa śnieżna. Na terenach wysokogórskich należy więc uważać po świeżych opadach śniegu a także na śniegu zbitym. Niebezpieczna może być także lodoszreń oraz szreń a także tak zwany wieczny śnieg, czyli taki który spotkać można wiosną a nawet wczesnym latem. Ponadto, na lawinowe zagrożenie wpływać może także odwilż, wiatr, duża amplituda temperatur oraz opady deszczu i śniegu. Z tego powodu, warto sprawdzać aktualne komunikaty ratowników górskich.
Ocena lokalnego zagrożenia lawinowego, którą sprawdzać można w komunikatach dostępnych na terenie schronisk górskich a także w informacji turystycznej i na licznych stronach internetowych, przyznawana jest na podstawie pięciostopniowej skali. Szacuje ona zarówno grubość pokrywy śnieżnej jak i jej stabilność, co pozwala na określenie stopnia ryzyka zejścia lawiny. Według TOPR, czyli Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratowniczego, kształtuje się ona następująco:
Przeczytaj także: Bezpieczeństwo poza trasą
Dobrze związana pokrywa śniegu, wysoka stabilność, małe ryzyko występowania drobnych lawin w ekstremalnych warunkach pogodowych. Turyści powinni zachować ostrożność jedynie na bardzo stromych stokach.
Pokrywa śnieżna jest na ogół dobrze związana i stabilna, jednak mogą występować miejsca, w których jest ona związana gorzej. Z tego powodu, turystom zaleca się unikanie przebywania na stromych stokach oraz na stokach o wyższym ryzyku występowania lawin. Lepiej wybierać więc stoki średnio strome i bardziej płaskie.
Istnieje prawdopodobieństwo samoistnego i mechanicznego wyzwolenia lawiny. Pokrywa śnieżna jest umiarkowanie lub słabo związana. Turyści przebywający w górach powinni zachowywać zasady bezpieczeństwa. Poruszanie się wymaga bardzo dużego doświadczenia, sprzętu oraz oczywiście dużego poziomu umiejętności oceny lokalnego zagrożenia lawinowego.
Należy unikać stromych stoków, ze względu na słabe związanie i niską stabilność pokrywy śnieżnej oraz prawdopodobieństwo samoistnego występowania dużych lawin. Na terenach zagrożonych powinni pozostać jedynie turyści o wysokim stopniu doświadczenia oraz posiadający bardzo dużą wiedzę w zakresie lawinoznawstwa. Niezbędny jest także odpowiedni sprzęt.
Pokrywa śnieżna jest słabo związana na większości terenów. Jej niestabilność zagraża turystom nie tylko na stromych stokach oraz stokach średnio nachylonych, ale także poza nimi. Z tego powodu, zaleca się zaniechania wszelkich wyjść nie tylko w wysokie partie gór, ale także w partie niższe.
Wybierając się na wyprawę, trudno liczyć na zerowe ryzyko lawinowe. Istnieją więc pewne metody planowania oraz analizowania zagrożenia, które mają zapewnić człowiekowi najwyższy możliwy poziom bezpieczeństwa, dostosowany do panujących warunków. Jednym ze sposobów ograniczających ryzyko jest metoda Wernera Muntera. Tak zwana formuła 3×3, bierze pod uwagę trzy czynniki: warunki, teren oraz człowieka. Jej znawcy twierdzą, że stosowanie się do zasad Muntera gwarantują ograniczenie występowania wypadku lawinowego nawet do 99%! W skrócie prezentują się one następująco: 4 stopień zagrożenia wymaga poruszania się jedynie po przygotowanych stokach o nachyleniu do 30 stopni, 3 stopień dopuszcza poruszanie się po stokach o nachyleniu do 34 stopni natomiast stopień 2 do 39 stopni.
Poruszanie się po stokach Tatr, Karkonoszy czy innych gór na terenie kraju i nie tylko, wymaga zapoznania się z aktualnym komunikatem lawinowym. Jednak nawet niskie zagrożenie, nadal oznacza, że lawiny mogą schodzić z powodu ekstremalnych warunków pogodowych. Dlatego osobom poruszającym się zimą po stokach o jakimkolwiek zagrożeniu, zaleca się posiadanie tak zwanego lawinowego ABC. W jego skład wchodzi łopata, sonda i detektor. Łopata służy oczywiście do odkopywania śniegu, który zasypał ofiarę lawiny. Sonda bada twardość podłoża i pomaga w poszukiwaniu przysypanego. Detektor natomiast odbiera sygnały z innych urządzeń, które znajdują się w okolicy a także sam wysyła sygnały radiowe, które mogą pomóc w odnalezieniu ofiary. Jeśli jesteś fanem wspinaczki i chodzenia po górach i szukasz akcesoriów do uprawiania tej dyscypliny, sprawdź ofertę sklepu Decathlon. W asortymencie znajdują się odzież, akcesoria alpinistyczne oraz wiele innych ciekawych produktów.